“همانا در خلقت آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز، نشانه هایی از حکمت است برای خردمندانی که بیندیشند ” (سوره یشریفه ی آل عمران ,آیه ی 3 )
فکر کنید : حرکات قطعات سنگ کره روی خمیر کره ، باعث پیدایش کدام پدیده ها می شود ؟
یکی از جالب ترین موضوعات برای بچه ها، فکر کردن ، اندیشیدن و خیال پردازی درباره ی ساختار درونی کره ی زمین و سطح عجیب آن است. ابزار و رسانه های آموزشی و کمک آموزشی یکی از لوازم فرایند یادگیری است و بر عمق و وسعت یادگیری فراگیران می افزاید وبه توانایی دانش آموزان ارتقا می بخشد .
برای استفاده مؤثر از رسانه ها در آموزش و با توجه به نقش و اهمیت آنها در امر آموزش الگویی به طور اصولی ارائه شده است . این الگو شامل گامهایی است که به معرفی آنها می پردازیم .
گام اول:شنایایی یادگیرندگان، تجزیه و تحلیل ویژگیهای فراگیران
یادگیرندگان را می توان بر حسب ویژگیهای عمومی و شایستگی های ویژه ی دانش ، مهارتها و نگرشها ی آنان درباره ی موضوع مورد بررسی قرار داد. در مورد ویژگیهای عمومی می توان به جنبه هایی نظیر، سن ، سطح کلاس و عوامل فرهنگی ، اقتصادی واجتماعی دقت داشت .
گام دوم :بیان اهداف آموزشی
فراگیرندگان باید چه نوع اهداف یادگیری را به دست آورند ؟
در واقع فراگیرنده در زمان تکمیل آموزش باید چه توانایی جدیدی کسب کند ؟
گام سوم :انتخاب رسانه و ابزار و مواد آموزشی
در انتخاب رسانه و ابزار باید ساده ترین و ارزان ترین آنها را برای هر آموزشی انتخاب کرد زیرا تحقیقات نشان داده است که رسانه ها ( ابزار ) از نظر انتقال محتوای آموزش از فرستنده به گیرنده ، تفاوتی با هم ندارند.
گام چهارم :استفاده ی مؤثر از رسانه ها و مواد آموزشی
گاه استفاده از یک رسانه در زمان محدود امکانپذیر نیست و همین امر سبب می شود که رسانه ی دیگری که از نظر دستیابی به اهداف در سطح پایین تری قرار دارد، انتخاب گردد.
گام پنجم : اجرا به وسیله ی یادگیرنده
بعضی نویسندگان نیز در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که وقتی مهارتهای روانی حرکتی عملی انجام شوند، در مقایسه بازمانی که از طریق یک فیلم نمایش داده شود ,بهتر یادگیری صورت می گیرد .
گام ششم : ارزشیابی
آخرین گام از الگو برای یادگیری مؤثر ,ارزشیابی است .ارزشیابی از اغلب آموخته ها ,از نوع آزمون های مداد –کاغذی است .
هدف بیشتر این آزمونها اندازه گیری میزان پیشرفت تحصیلی فراگیران است .با آنکه اهداف زیادی در ارزشیابی مؤثر است ، در اینجا سه نوع ارزشیابی بیان می گردد .
الف ) ارزشیابی از پیشرفت تحصیلی یادگیرنده آیا دانش آموزان آنچه را فرض شده است باید یاد بگیرند ,یاد گرفته اند ؟
ب ) ارزشیابی از رسانه ها و مواد آموزشی
این نوع ارزشیابی بیشتر با چنین سؤالاتی مطرح می شود :
1- آیا رسانه ها ( ابزار) برای رسیدن فراگیرندگان به اهداف کمک کردهاند ؟
2- آیا همه ی فراگیرندگان توانسته اند از ابزار و مواد آموزشی به نحو مناسب استفاده کنند ؟
3- آیا رسانه ها در افزایش علاقه ی فراگیرندگان به درس مؤثر بوده اند ؟
4 – آیا هزینه های مربوط به مواد آموزشی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مؤثر بوده است ؟
پ) ارزشیابی از فرایند آموزشی
با آنکه ارزشیابی نهایی باید بعد از اتمام آموزش انجام گیرد , ارزشیابی یک فرایند لازم است . ارزشیابی ها پیش از آموزش ، در حینآموزش و پس از آن صورت می گیرد . در هیچ موقعیتی ارزشیابی نباید هدف اصلی قرار بگیرد . و فرایند آموزش را تحت تآثیر قراردهد. اما در هیچ شرایطی نیز نباید ارزشیابی از فرایند آموزش را به تعویق انداخت .
ارزشیابی سبب می شود آموزگار اشکالات و نقایص موجود در اهداف ، محتوا، شیوه ها و رسانه ها ی آموزش و در یک کلام، اشکالات فعالیت های آموزشی را دریابد و از چگونگی موفقیت و عدم موفقیت دانش آموزانش و میزان آمادگی آنها برای فعالیت های بعدی آگاه شود .
با توجه به موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی کشور عزیزمان ، همه بارها تکان های زمین را تجربه کرده ایم و هر گاه در دشت و طبیعت اطرافمان به عنوان مثال ، خراسان رضوی ، دهستان کنه بیست ، کنجکاوانه راهپیمایی کرده باشیم دره ها، کوهها و شکست ها یا نشست هایی در روی سطح زمین یا خاک را دیده ایم . وقتی توجه دانش آموزان پر انرژی کلاس را به محیط زندگیشان جلب کردم . سؤالهای جستجوگرانه ی آنها شروع شد .
مگر پوسته ی کره ی زمین ( به این محکمی که این همه ساخت و ساز وکوه و جنگل روی آن هستند ) یکپارچه نیست ؟ این اولین و بیشترین سؤال مطرح شده توسط بچه ها بود .
با توجه به اینکه تدریس درس در فصل سرما انجام می شد سعی کردم از در دسترس ترین امکانات موجود استفاده کنیم . از دانش آموزان خواستم تا تعدادی شال گردن و چفیه به من بدهند .با کمک از چند تا از خود بچه ها روی نیمکت را با شال گردن ها و چفیه های تا شده پوشاندیم .چرا تا کردیم ؟می خواستیم استحکام و مقاومت پوسته های تشکیل دهنده ی سنگ کره را نمایش داده باشیم . آنها را بدون کوچکترین فاصله ای توسط بچه ها در کنار هم قرار داده شد .
حالا که محکم کنار هم قرار گرفتند از دو تا ازدانش آموزان خواستم به آرامی شروع به فشار وارد کردن به این پوسته شوند. مشاهده کردیم که در محل تماس دو شال گردن با هم حرکاتی در آنها مشاهده می شد با توجه به جنس متفاوت شالها و چفیه ها در بعضی برجستگی (کوه ) و بین بعضی از آنها فرو رفتگی (دره ) ایجاد شد .برای مشاهده ی بهتر ایجاد دره ، بین دو نیمکت فاصله انداختیم ( جنس متفاوت سنگ کره و خمیر کره ) .حالا به یک پوسته ( شال گردن تا شده ) از چند جهت فشار /نیرو وارد کردیم ، بله ما در کلاس جزیره هم ساختیم .
لازم به ذکر می دانم :این آزمایش حتما با امکانات و وسایل بهتری هم قابل انجام بود ولی این موضوع که در لحظه با هر آنچه در کلاس بود این نمایش را اجرا کردیم به مراتب از سایر آزمایش های از قبل تعیین شده ، با استقبال بیشتری مواجه شد و گرنه از دیدگاه علمی تخصصی خالی از اشکال نیست.
تهیه کننده : آموزگارپایه ششم-خانم مظلومی
تاییدکننده : معاون آموزشی-آقای جعفری
یکشنبه 28 اردیبهشت ماه 1399