قصه و قصه گویی از دیرباز سرشار از پند و اندرزهای تربیتی و نکات زندگی ساز برای انسان بوده است. مادربزرگ‌ها برای نوه‌های خود قصه می‌گفتند و بدین وسیله راه و رسم رفتار با مردمان و روش زندگی را به آنها می‌آموختند. اولیای خانه و مدرسه باید قصه گویی را در برنامه تربیتی خود قرار دهند.
همه ما در کودکی علاقه مند به شنیدن داستان های مختلف قبل از خواب بودیم . قصه گویی والدین برای کودکان نه تنها سرگرم کننده است ، بلکه دارای مزایای بی شماری در رفتار و آینده کودک نیز است.
تاثیر قصه گویی بر زندگی و آینده ی کودک یک امر ثابت شده است به طوری که امروزه کارشناسان برای برخورد با کودکان پرخاشگر و لجباز روش قصه درمانی را پیشنهاد می کنند..
قصه گویی چه چیزی است ؟
داستان گویی نوعی بیان خلاقانه تخیل است که این کار به کلمات و کنش های متقابل با ایجاد تنوع در لحن نیازمند است تا داستانی مهیج و جالب برای شنوندگان ایجاد شود
آثار تربیتی قصه گویی از این قرار است:(گسترش قدرت تفکر، تخیل و توانایی ذهنی)
قصه باعث به کارگیری نیروی تفکر، تخیل و سایر توانایی‌های ذهنی . بدین ترتیب کودک درباره اتفاق های قصه تمرکز کرده و چنین امری موجب تقویت توانایی‌های ذهنی مثل تفکر، تخیل و دقت می‌شود
آشنایی با مسائل زندگی: وقتی قصه از وقایع زندگی روزمره کودک انتخاب شود؛ دانش آموز را با وقایع و مسائل واقعی آشنا می‌سازد و راه حل‌های مناسب را به وی یاد می‌دهد
یکی از نتایج تعلیم و تربیت در گذشته این بود که مردم به سهولت و روانی تکلم می‌کردند؛ در حالی که امروزه از آن روانی کلام خبری نیست: توسعه توانایی گفتار
چنین مسائلی به این دلیل است که امروزه تا حد زیادی برای کسب و برای بدست آوردن اطلاعات از وسایل بصری استفاده می‌کنیم. ضمن این که فرهیختگان عصر حاضر فرصت اندکی برای نقل شفاهی ادبیات پیدا می‌کنند. بلند خواندن قصه‌های عامیانه، افسانه‌ها و آثار بزرگ ادبی باعث می‌شود گنجینه لغات افزایش یافته و قدرت تشبیه سازی و اطلاعات ما در دستور زبان بیشتر گردد.
گسترش مهارت گوش دادن: زمانی که مربی قصه می‌گوید، چون قصه برای دانش آموز جالب و جذاب است، با تمرکز و دقت بیشتری به قصه توجه میکند و این امر میتواند به گسترش مهارت گوش دادن کمک کند.
پرورش حس زیبا شناسی و ذوق هنری: معلمی که هنگام قصه گویی به توصیف زیبایی‌های پدیده‌ها می‌پردازد و از نقاشی‌ها و تصاویر کمک می‌گیرد، میتواند زمینه‌ی رشد توانایی‌های هنری و زیباشناسی را در شاگردان فراهم سازد
قصه گویی که یکی از روش‌های آموزش می‌باشد که در قرآن مجید نیز مورد : برای بیان مطالب از استفاده از قصه به عنوان یک روش تدریس: در کنار سایر روش‌های تدریس فعال، مربی میتواند .نوین آموزشی است استفاده کند
18فایده و مزیت داستان گویی برای کودکان:
داستان گویی علاوه بر سرگرم کردن کودک ، فواید بی شماری دررفتار و آینده او خواهد داشت.اینکه شما برای فرزند خود کتاب داستان میخوانید یا یک تجربه شخصی را باز آفرینی میکنید،تاثیر ماندگاری ذر رشد شخصیت او خواهدداشت.در این بخش به ارائه چند مورداز فواید داستان پردازی برای کودکان خواهیم پرداخت:
1:تثبیت فضلیت های اخلاقی و ارزش های مذهبی در کودک
یکی از آثار تربیتی قصه گویی آشنایی با ارزشهای اخلاقی و مذهبی است .اولیاء میتوانند از طریق گفتن قصه های مذهبی بچه ها را با ارزشها و اصول اخلاقی و مفاهیم دینی مانندصداقت ، حقیقت ، قدردانی وتشکر ،احترام به بزرگترها ومهم تر از همه شناخت خدا توکل و اعتماد به او آشنا کند و بسیاری از این ویژگی های مثبت با استفاده از داستان پردازی در کودکان تثبیت خواهدشد.
2:درک فرهنگ ها
با استفاده از داستان پردازی میتوان کودکان را با ریشه و فرهنگ آبا و اجدادی خود و سایر فرهنگ ها آشنا کرد و آن ها را به درک مناسبی در این زمینه رساند .
3:تقویت مهارت های گوش دادن
برای لذت بردن از داستان باید توجه خود را به راوی قصه معطوف کنید . داستان پردازی برای کودکان سبب تقویت مهارت های شنیداری آن ها خواهد شد .
4:تحریک حس کنجکاوی
تعریف کردن داستان های جالب و هیجان انگیز باعث تحریک حس کنجکاوی کودک برای آگاه شدن از عاقبت داستان خواهد شد که این امر به یادگیری ، رشد و پیشرفت آن ها کمک خواهد کرد .
5:تقویت قوه تخیل
استفاده از عناصر خیالی و تخیلی در داستان ها باعث تقویت قوه تخیل و تفکر کودک خواهد شد .
6:بهبود تمرکز
گوش دادن به داستان به بهبود سطح تمرکز کودک ، کمک زیادی خواهد کرد .
7:معرفی واژگان جدید
با استفاده از واژگان جدید در قصه های خود ، دایره لغات کودکان گسترس یافته و مهارت سخن وری آن ها بهبود خواهد بخشید .
8:بهبود فرایند یادگیری
قصه گویی روشی منحصر به فرد برای بهبود فرایند یادگیری ، چه در سطح علمی و چه در سطح شخصی است که این امر به کودک در ساده سازی موضوعات پیچیده کمک خواهد کرد .
9:پرورش هوش هیجانی
توسعه هوش هیجانی به آگاهی و کنترل احساسات و عبارات شخص اشاره دارد و این رمز موفقیت در مراحل مختلف زندگی بشر است .
10:یاد گرفتن همدلی
توانایی فکر کردن به دیگران ، قرار دادن خود در جایگاه آن ها و درک احساسات آن ها به تقویت حس همدلی آن ها با دیگران کمک خواهد کرد .
11:تقویت مهارت های ارتباطی
گوش دادن به داستان ها و درک آن ها باعث بهبود مهارت های ارتباطی کودک در سطوح مختلف خواهد شد
12:کاهش اضطراب و استرس
داستان ها نه تنها باعث سرگرم شدن کودکان می شود ، بلکه فانتزی های ایجاد شده این داستانها در ذهن کودک باعث کاهش سطح استرس و اضطراب آن ها نیز خواهد
13 :تقویت حافظه
چه برای فرزند خود داستانی کوتاه تعریف کنید و چه داستانی بلند و طولانی ، آن ها موضوع اصلی داستان ، شخصیت ها و جنبه های دیگر آن را در ذهن خود حفظ خواهند کرد که این امر ممکن است برای شما کمی ناراحت کننده باشد زیرا مجبور به تعریف داستان های کاملا جدید برای فرزندان خود خواهید بود .
14:آسان کردن یادگیری مطالب دانشگاهی
برخی از موضوعات دانشگاهی ارتباط مستقیم یا غیر مستقیمی با داستان های دوران کودکی دارند . بنابراین داستان پردازی ، یادگیری مطالب دانشگاهی را برای کودکان آسان تر خواهد کرد .
15:تشویق کودک به داستان پردازی
گوش دادن به داستان های جذاب ممکن است کودکان را به انجام فعالیت های داستان نویسی تشویق کند تا آن ها نیز به روایت داستان های شخصی یا تخیلی خود بپردازند . داستان پردازی هنری پویا و قابل پیشرفت است و تعریف داستان های مختلف با ژانر های مختلف برای کودکان جذاب و سرگرم کننده است .
16: آشنایی با حقایق و تجربه های زندگی
کارشناسان معتقدند کودکان از طریق داستان ها و افسانه ها با حقایق و تجربه های زندگی آشنا می شوند و علاوه بر آن از شخصیت های قصه تاثیر گرفته ، قدرت فهم و بیان آنها تقویت شده و به واسطه ی بالا رفتن خلاقیت و افزایش مهارت در اموزش یادگیری زبان به راحتی میتوانند با دنیای بیرون ارتباط برقرار کنند.
17:افزایش انگیزه ی کشف توانایی ها
داستان سرایی کودک شما را ترغیب و تشویق به کشف معنای منحصر به فرد بودن میکند و علاوه بر این مهارت او را برای برقراری ارتباط واقعی بین افکار و احساسات افزایش دهد.
خواندن داستان و گوش دادن به آن دانش آموزان را به استفاده از تخیلاتشان تشویق می کند و همین تخیل و انگیزش شخصی را در فرزند شما افزایش داده و موجب بروز تصورات مثبت در مورد خودش شود تا خود را فردی شایسته و توانا تصور می کنند.
18:تاثیر قصه گویی بر درمان مشکلات رفتاری کودکان
قصه ها می تواند از لحاظ تربیت اجتماعی، عاطفی و اخلاقی نیز تاثیر گذار باشند و بسیاری از مقررات، هنجارهای اجتماعی و دستورالعمل های زندگی را منتقل کنند. بخش مهم دیگری از فواید قصه گویی آموزش چگونگی روبرو شدن با مشکل ها، حل آن ها و بسیاری از الگوهای رفتاری برای کودک است .
داستان های مختلف به کودکان راه حل هایی ارائه می دهند که غیرمنتظره و شگفت انگیز و در عین حال شدنی و مثبت هستند و همین خود راهی است برای آماده شدن کودک برای روبرو شدن با مشکلات و تلاش برای رفع آنها
چگونه برای کودکان داستان بگوییم ؟
عدم توانایی در داستان پردازی ممکن است بسیار ناراحت کننده باشد ، به خصوص وقتی فرزندتان هر شب از شما داستان جدیدی بخواهد. ذهن کودکان دائما به دنبال کشف چیزهای جدید است و به راحتی از موضوعی به موضوع دیگر معطوف می شود ، بنابراین چگونه می توان توجه کودک را تا پایان یافتن قصه به خود جلب کرد، بدون این که حوصله او سر برود ؟
1:شنونده را بشناسید
اولین و مهم ترین قدم درک مخاطب خود است . دانستن این نکته که شنونده شما تمایل به شنیدن چه چیزی دارد ، به شما کمک می کند تا داستانی قانع کننده برای او در ذهن خود طراحی کنید و بنابراین از خودتان بپرسید که فرزند شما به چه چیزی علاقه دارد ؟ به یک ابرقهرمان ، شاهزاده و یا چهره های تاریخی ؟
2:پیام خود را بسازید
قدم بعدی تعریف پیامی است که می خواهید از طریق داستان به فرزند خود انتقال دهید . آیا چیز خاصی وجود دارد که بخواهید از طریق داستان به فرزند خود بیاموزید ؟ داستان های خود را بر اساس این سوالات بسازید .
3:استفاده از کلمات خلاق
استفاده از کلمات خلاقانه در خلال داستان باعث جلب توجه کودک به داستان شما خواهد شد و البته باید توجه داشته باشید که نباید از کلماتی که درک آن ها برای کودکان دشوار است استفاده کنید .
4:سبک بیان
تعریف کردن داستان به طور فصیحانه و مسلط باعث جلب نظر فرزندتان خواهد شد . پر انرژی باشید ، احساساتی شوید و با جریان داستان پیش بروید و همچنین می توانید از اتفاقات مشکوک و غافلگیر کننده در داستان خود بهره بگیرد .
5:زمان بندی
اهمیت زمان در داستان گویی را نمی توان نادیده گرفت موضوع داستان باید مناسب با موقعیت زمانی باشد ، برای مثال داستان قبل از خواب با داستانی که در یک روز دلنشین بارانی تعریف می کنید متفاوت است
در پایان لازم به ذکر است که داستان گویی یک روش غیر مستقیم برای تربیت است و به دلیل علاقه فرزندان اهمیتی خاص دارد و خداوند متعال هم از قصه و حکایات مختلف در قرآن کریم به عنوان کامل ترین کتاب آسمانی که اعجازی ماندگار و سرچشمه گرفته از وحی الهی است استفاده کرده است و انسان ها را به گنجینه ای از رازها و مفاهیم آموزنده رهنمون می سازد و سوره ای به نام قصص جمع قصه به معنی داستان وسرگذشت وجود دارد.
تهیه کننده : معاون پرورشی-خانم خلیلی
تاییدکننده : مدیریت محترم دبستان-سرکارخانم قائمی فر
دوشنبه 29 اردیبهشت ماه 1399